(මෙම ලිපිය විකිපීඩියාවෙබ් අඩවියෙහි ඇති ලිපියක සිංහල පරිවර්තනයක් වන අතර, මෙම ලිපියෙහි වැරදි අඩුපාඩු ඇත්නම් පෙන්වා දෙන මෙන් කාරුණිකව ඉල්ලා සිටිමි.)
උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන්
වහන්සේ හින්දු දහමේ ප්‍රධාන දෙවි කෙනෙකි. උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන් වහන්සේ නූතන හින්දු
දහමේ ඉතා වැදගත් සහ මහා බල සම්පන්න දෙවි කෙනෙක් ලෙසින් වන්දමානයට පාත්‍ර වෙති.
හින්දු දෙවියන් වහන්සේලා
ත්‍රිත්වය වන්නේ උතුම් ශිව දෙවියන් වහන්සේ, උතුම් විෂ්ණු දෙවියන් වහන්සේ සහ උතුම්
බ්‍රහ්ම දෙවියන් වහන්සේලාය. එයින් උතුම් ශිව දෙවියන් වහන්සේ “විනාශ කරන්නා” ලෙසින්
හැඳින්වේ (කරදර බාධක ආදිය විනාශ කිරීම). ශෛවිස්ම් සම්ප්‍රදායට අනුව උතුම් ශ්‍රී
ශිව දෙවියන් වහන්සේ “නිර්මාණය කරන්නා, විනාශ කරන්නා සහ ප්‍රතිජණනය කරන්නා” ලෙසින්
හැඳින්වේ. හින්දු දෙව්දු සම්ප්‍රදායේ උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන් වහන්සේ ඉතා ශ්‍රේෂ්ඨ
බලසම්පන්න දෙවියන් වහන්සේ නමක් ලෙස උතුම් ශ්‍රී විෂ්ණු දෙවියන් වහ්සේ සහ උතුම් ශ්‍රී
බ්‍රහ්ම දෙවියන් වහන්සේ ද ඇතුළුව දක්වා ඇත. උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන් වහන්සේ හින්දු
සමර්ථ සම්ප්‍රදායේ “පන්චයාටන පූජා” වල සම දෙවිවරුන්ගෙන් එක් දිව්‍යරජෝත්තම වහන්සේ නමකි.
උසස්ම තලයේදී උතුම් ශ්‍රී
ශිව දෙවියන් වහන්සේ, අරුපි, අසීමාන්තික ශ්‍රේෂ්ඨ සහ අපරිණාම ඒකායන බ්‍රාහ්මනයාණන් සහ
විශ්වයේ ආදිතම ජීවය සහ ආධ්‍යාත්මය ලෙසින් සලකනු ලබති. උතුම් ශිව දෙවියන් වහන්සේ
පිලිබඳ විස්තර දැක්වීම් වලදී ඉතා කරුණාබර මෙන්ම බියකරු විස්තර ද ඇත. යහපත්කාමි
දෙසින් උතුම් ශිව දෙවියන් වහන්සේ සර්වඥ යෝගීතුමන් ලෙස යෝගී දිවියක් කෛලාෂ් කඳුකරයේ
ගෙවති. එමෙන්ම ඔව්න් වහන්සේගේ ගෘහ ඒකකය
ලෙස භාර්යාව උතුම් පාර්වතී දේවමෑණියන් වහන්සේ ද දරුවන් දෙදෙනා වන උතුම් ශ්‍රී ඝන
දෙවිඳුන් ද උතුම් ශ්‍රී කතරගම දෙවිඳුන් ද ලෙස වේ. බියකරු දෙසින් යක්ෂයින් මරාදැමීම්
ද චිත්‍රයෙන් දැක්වේ. තවද උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන් වහන්සේ “අධියෝගී ශිව” ලෙසින් හඳුන්වෙන
අතර යෝග, භාවනා සහ කලාවන්ට අධිපති දෙවියන් ලෙසින්ද වැඳුම් පිදුම් ලබති.
උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන්
වහන්සේගේ ප්‍රතිම ශිල්ප වල දැකිය හැකි විශේෂ ලක්ෂණ වන්නේ ශ්‍රී නළලෙහි තෙවැනි
ඇසක්පිහිට තිබීම, ගෙල වටා සර්පයෙකු දැකිය හැකි වීම, අඩසඳ සහ ශුද්ධ ගංගා ගඟ ගලා යාම
මගින් ගෙතු හිස සරසා ඇත. ත්‍රිශුලය අවිය ලෙස භාවිතා කරන අතර “දමරු” නම් වාද්‍ය
භාණ්ඩය ද දරා සිටිති. උතුම් ශිව දෙවියන් වහන්සේ වන්දමාන කිරීම සඳහා මහත් වූ භක්තියෙන්
හා ගෞරවයෙන් ශිව ලිංග වලට ජනයා පුද පූජා පවත්වති. උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන් වහන්සේ
ඉන්දියාව, නේපාලය සහ ශ්‍රී ලංකාව තුල සර්ව-හින්දු දිව්‍යරජෝත්ත්මයෙකු ලෙසින්
ඉහළින් වන්දනාමාන ලබති.
සංස්කෘත භාෂාවෙන් ශිව නම්
නාමයෙහි අර්ථය වන්නේ “ සුභ, දයාන්විත, මෘදු, කරුණාවන්ත, ත්‍යාගශීලි, මිත්‍රශීලී”
ලෙස බව මොනියර් විලියම් ප්‍රකාශ කර ඇත.
“ශිව” නම් නාමය ඍග්
වේදයෙහි නාමවිශේෂණයක් ලෙසින් යොදා ගෙන ඇති අතර “රුද්‍ර” ඇතුළු ඍග්වේද දේවතාවන් වහන්සේලාට
විරුද නාමයක් ලෙසද භාවිතාකර ඇත. ශිව නම් වචනය “ විමුක්තිය, සුනිශ්චිත නිදහස” යන අදහස
සහ “ සුභමංගල්‍ය” යන නාමවිශේෂණ අර්ථය ලැබෙන අයුරින් වෛදික සාහිත්‍යයේ යොදාගෙන ඇත. වීරකාව්‍ය
සහ පුරාණ තුලට “ශිව” නම් නාමය විකාසනය වී ඇත්තේ වෛදික “රුද්‍ර-ශිව” පදයෙන් වන අතර “උත්පාදකයා,
නැවත උපදවන්නා සහ විසිරුවා හරින්නා” ලෙසින් වන සුභමංගල්‍ය දෙවියන් වහන්සේ නමක් ලෙස
හැඳින්වේ.
තවද සංස්කෘත නාම මුලයන්ට
අනුව අර්ථය පහදා බැලීමේදී “අඳුරෙහි බලයන් විනාශ කර දමන තැනැත්තා” යන අර්ථය ගම්‍ය වේ.
සංස්කෘත භාෂාවේ “ස්සිව”
(śaiva) යන වචනයෙහි අර්ථය
වන්නේ “ උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන් වහන්සේට සබද” යන අර්ථයයි. එලෙසම මෙම යෙදුම ප්‍රධාන
හින්දු සම්ප්‍රදායට සහ එම සම්ප්‍රදායේ සාමාජිකයන්ට යොදා ගනු ලබන සංස්කෘත නාමය වේ.
එය ශෛවිස්ම් වැනි ඇදහිලි සහ භාවිතයන් විස්තර කිරීමට යොදා ගන්නා නාමවිශේෂණ පදයකි.
සමහර කතෘවරුන් දෙමල
වචනයක් වන “සිවප්පු” නම් රතු වර්ණය යන අදහස ගලපමින් උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන් වහන්සේ
සුර්යයා සමග සහසම්බන්ධ කර ඇත. විෂ්ණු සහශ්‍රනාම හි විස්තර කර දක්වන ආකාරයට ශිව යන
වචනයට අර්ථයන් රාශියක් වන බවයි. ඒවා “පාරිශුද්ධවන්තයාණන්” සහ “සත්ත්ව,රාජස්, සහ ටමාස්
යන ප්‍රක්‍රති ත්‍රි ගුණ වලින් වෙනස් නොව උතුමාණන්” යන අර්ථයි.
උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන්
වහන්සේ හඳුන්වන ශ්‍රී නාමයන් රාශියක් වේ. ඒවා නම්, විස්වානතන් (විශ්වයට අධිපති),
මහාදේව, මහේෂ, මහේෂ්වර, ශන්කර, ශම්භූ, රුද්‍ර, හර, ත්රිලොචනා, දේවේන්ද්‍ර (දෙවියන්
වහන්සේලා අතර ප්‍රධාන), නීලකාන්ත, සුභාන්කර, ත්‍රිලෝකිනා (තුන ක්ෂේත්‍රයටම අධිපති වූ)
සහ ඝ්ර්නේශ්වර් (දයාවට සහ අනුකම්පාවට අධිපති වූ). ශෛවිස්ම් අනුව උතුම් ශ්‍රී
ශිව දෙවියන් වහන්සේ ලද උතුම්ම සම්මානය විරුද නාමයන් ප්‍රශංසා පිණිස පැවතීමයි.
එනම්, මහාදේව, මහේෂ්වර සහ පරමේශ්වර (ශ්‍රෙෂ්ඨ
දෙවියන්).
සහශ්‍රනාම යනු ඉන්දීය
මධ්‍යතන යුගයේ දෙවියන් වහන්සේලාගේ ලක්ෂණ සහ විරුදනාමයන් මඟින් දහසක් ශ්‍රී නාමයන්
ව්‍යුත්පන්න වූ මුල ග්‍රන්ථයකි. මෙහි අවම වශයෙන් වෙනනස් වූ ශිව සහශ්‍රනාම විස්තර
දැක්වීම් අටක්, උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන්ගේ බොහෝ ශ්‍රී නාමයන්ගෙන් ලැයිස්තුගත වූ ආගමික
ස්ත්‍රෝත ඇත. මහන්‍යාසයෙන් සොයා ගත් පරිදි උතුම් ශ්‍රී සිව දෙවියන් වහන්සේට දශ-සහශ්‍රනාම
( ශ්‍රී නාමයන් 10,000 ක්) තිබී ඇත. ශ්‍රී රුද්‍රම් චමකම්,
සහශ්‍රනමස් හෝ ස්අතෞද්රිය ලෙසින්ඩ්
හඳුන්වන උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන් වහන්සේට ආචාර දක්වන බොහෝ නාමයන් ඇතුලත් භක්තිමත් බව
දක්වන ස්ත්‍රෝත වේ.
උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන්
හා බැඳුනු සම්ප්‍රදායන් හින්දු දර්ශනයේ ප්‍රධාන අංගයක් වන අතර, ඉන්දියාව, නේපාලය,
ශ්‍රී ලංකාව සහ ඉන්දුනීසියාවේ බාලි සම්ප්‍රදායන්ගෙන් මෙම සම්ප්‍රදායන් හමු වේ.
මෙහි ඓතිහාසික මුලයන් අපැහැදිලි සහ විවාද සහිත වේ. යශෝධාර් මාත්පාල් සහ අලි ජාවිඩ්
වැනි විශාරදයන්ගේ පැහැදිලි කිරීම් අනුව භිම්බෙත්ක ගල් ගුහාවන්ගේ ඇති ප්‍රාග්
ඓතිහාසික චිත්‍ර වලට අනුව කාබන් ගණනය කිරීම් අනුව ක්‍රි.පු. 10,000 වසර පමණ පැරණි බව
සඳහන් වන අතර, ශිව නර්තන, උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන්ගේ ත්‍රිශුලය සහ ඔව්න්වහන්සේගේ
නන්දි කන්ද ලෙස එම චිත්‍ර වේ. කෙසේ වෙතත් හොවර්ඩ් මොර්ෆි දක්වන අයුරින් මෙම චිත්‍ර
වල අන්තර්ගතය විවිධ ආකාරයෙන් විස්තර කල හැකි බවයි.
ඉන්දු නිම්න ශිෂ්ටාචාරයේ
දක්නට රූපයක් මොහෙන්ජෝ-දාරෝ පශුපති (ගවයන්ට අධිපති ) නම විරුද නාමයෙන් වන්දමාන කල
අතර පසුව උතුම් හින්දු දෙවිවරු ලෙස ශිව සහ රුද්‍ර ලෙස වන්දනාමාන කරනු ලැබිණි. බොහෝ
ඉතිහාසඥයින් උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන් වහන්සේ පිලිබඳ සොයා ඇති අතර ඒවා ඉතා විශාල
අතීතයකට දිව යති. උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන් වහන්සේ සත්ත්වයන්ට අධිපති දෙවියන්
වහන්සේ ලෙසද වන්දනාමාන ලැබ ඇත. සමහර සොයා ගැනීම් වලදී උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන්
වහන්සේගේ මුලකෘති හඳුනාගෙන ඇති අතර යෝග ඉරියව්වෙන් වැඩ සිටින රූප ද ගවයන්ගේ අං වලට
සමාන අඩසඳක් හිසෙහි පිහිටි රූප ද දක්නට ලැබේ.
උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන්
වහන්සේගේ ප්‍රතිමාශිල්ප සහ පුරාණෝක්ති ග්‍රීක සහ යුරෝපානු දෙවියන් සමග සමානතා
දක්වන අතර එය උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන් වහන්සේගේ ඉන්දු-යුරෝපානු සම්බන්ධයන් පෙන්වන අතර
ඓතිහාසික මධ්‍යම ආසියානු සම්ප්‍රදායන් හා තිබුණු හුවමාරු අංශයන් විදහා දක්වයි. අවස්ථානුකුලව
උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන් වහන්සේ දක්වන ලක්ෂණ වලට සමාන ග්‍රීක දෙවියන් වහන්සේ නමක්
වන “දිඔන්‍ය්සුස්” දෙවියන් වහන්සේ ද ගවයා, නාගයින්, කෝපය, නිර්භීතකම, නර්තනය සහ කරදර
වලින් නිදහස් ජීවිතය ප්‍රතිමාශිල්ප ලක්ෂණ වලින් දක්වති. ආදී ග්‍රීකයේ ඇලෙක්සැන්ඩර්
රජුගේ සමයේ ඇති යම් ග්‍රන්ථ හා වගන්ති වල දැක්වෙන්නේ “ ඉන්දියානු දිඔන්යිසියුස්”
හෝ එසේත් නැතහොත් “ පෙරදිග දෙවියන් වහන්සේ” ලෙසයි. ඇතැම් පර්යේෂණ මගින් ප්‍රාග්-ආර්යන්
ගෝත්‍රික යුගයේ සිටම උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන් වහන්සේට පුද පූජා පවත්වා ඇති බවට සොයාගෙන
ඇත.
වෛදික සාහිත්‍යයේ එන පරිදි “රුද්‍ර” නම් බියකරු
බලයන් සහිත දෙවියන් වහන්සේ නමක් ගැන සඳහන්
වේ. ඍග් වේදයේ දේව ස්ත්‍රෝත 1028 න් 3 ක්ම
උතුම් රුද්‍ර දෙවියන් වහන්සේ උදෙසා වෙන කර ඇත. “ශිව” යන නාමයද ඍග් වේදයේ සඳහන් වන
නමුත්, “ කරුණාව, සුභ මංගල්‍යය” යන විරුද නාමයන්ද භාවිත වේ. එකම නාමවිශේෂණ පදය
විවිධ වෛදික දෙවිවරුන් හැඳින්වීමට යොදා ගෙන තිබෙනු දක්නට ඇත. ඍග් වේදයේ එන දේව
ස්ත්‍රෝත අතර කෘර අනුකම්පා විරහිත ස්වාභාවික සංසිද්දීන් සහ කුණාටු රුද්‍ර දෙවියන්
වහන්සේ සමග සම්බන්ධ කර දක්වා ඇති අතර සුභ දෘෂ්ටි කෝණයෙන් වර්ෂාව, උතුම් ශ්‍රී ශිව
දෙවියන් වහන්සේගේ අංශයන් නිරුපනය කරයි. මෙම සහනදායි, රැක බලාගැනීම්, ජීවන ශක්තිය
ලබා දෙන අංශයන්ගෙන් වෛදික සම්ප්‍රදායේ උතුම් රුද්‍ර-ශිව ලෙසින් මතු වී පෙනෙයි. පශ්චාත්-වෛදික
සාහිත්‍යයේ උතුම් ශ්‍රී ශිව දෙවියන් වහන්සේ විනාශකාරී සහ නිර්මණකාරී බල සංයුක්ත වුණු,
බිහිසුණු සහ ශාන්තිකර දෙවියන් වහන්සේ නමක් ලෙසත්, පවතින සියලු භාවයන්ගේ ප්‍රතිචක්‍රීය
කරන්නා සහ යොවුන් භාවයට පාත්‍ර කරන දෙවියන් වහන්සේ ලෙසින් වන්දනාමයට පාත්‍ර වෙති.
